Magische wereld
De mensen van Puiflijk zijn niet van de ene op de andere dag vrome christenen geworden. Oeroude religieuze tradities, rituelen en opvattingen hebben nog eeuwenlang een taai leven geleid.
Kijk maar helemaal rechts onder.
De Kerk van Rome is dan ook zo verstandig geweest om met haar gebruiken en rituelen aan te sluiten bij de leefwereld van de nieuwe christenen. Het Germaanse midwinterfeest is tevens bet begin van een nieuw jaar, omdat de zon wendt en het leven weer terugkeert, gesymboliseerd in lichtend vuur en eeuwig groen van hulst, spar en den. Dit feest van het nieuwe leven wordt het christelijke Kerstfeest. Pasen is van oorsprong een lentevruchtbaarheidsfeest, gewijd aan de godin Eostre (In bet Engels heet Pasen nog steeds Easter en in het Duits Ostern). De paashaas en het ei hebben weinig christelijks, ook al vieren de christenen de Verrijzenis van Jezus uit de dood.
Er zijn veel meer tradities, rituelen en gebruiken die de eeuwen hebben getrotseerd. Kennelijk hebben de mensen er in geloofd, in ieder geval ervaren of gedacht dat ze hielpen. In de Middeleeuwen heeft alles een ziel. De Middeleeuwse wereld is een magische wereld. Zo zijn er in de kerk mensen begraven met bijgaven, dat is geen christelijk gebruik. Ze zullen het zekere voor het onzekere genomen hebben. Klimop en huislook helpen tegen onweer, net als de linde. Amuletten als kastanjes, spijkers, donderstenen of botjes beschermen tegen kwade geesten en ziekten. Kleren van de zieke aan de heilige eik of vlier hangen, brengt genezing. Buxus en laurier weren het kwade en boze oog. Heilige bronnen en putten hebben genezend water. En vuur reinigt van al het kwade. Maria is de grote moeder en zo neemt ze de plaats in van de oude vruchtbaarheidsgodinnen Holle, Eostre en Birgit. 10
Tegen ziekten zijn maar weinig kruiden in de hof gewassen. Soms helpen kruidendrankjes, -zalfjes of -poedertjes, meestal niet. Geneeskunde is meer een kwestie van ‘God zegene de greep’. Meestal ben je aangewezen op bovennatuurlijke krachten.
Peter Vlugghen uit Puiflijk, hij heeft echt geleefd, heeft al vele jaren last van een open been. Niks helpt en ten einde raad, bidt Peter tot de Heilige Maagd, die ook in de kerk van Johannes de Doper een altaar heeft. Hij smeekt haar om genezing en belooft op bedevaart naar Den Bosch te gaan en een wassen been te offeren als zijn been weer gezond wordt. En of je het nu gelooft of niet, het been geneest. Zo trekt Peter in het voorjaar van 1383 op bedevaart met twee gezonde en een wassen been. Daar wordt zijn wonderbaarlijke geschiedenis opgetekend in het Mirakelboek. Getuigen bevestigen het wonder. 11
Juist in die jaren wordt driftig gebouwd aan een veel grotere en nog mooiere Sint Jan, want vanwege al die pelgrims voor Onze Lieve Vrouw is de oude kerk veel te klein.12 Peter Vlugghen hoorde tot de rijken van Puiflijk. Hij moest in ieder geval belasting betalen, want hij komt voor in bet Gelderse schattings- en cijnsregister van 1369 – 1382. Er zijn ook andere Vlugghens (ook geschreven als Vluggert en Wulgart) in het dorp. Ook zij moeten belasting betalen. Dat betekent dat ze grond in eigendom hebben gehad, anders hoefden ze geen belasting af te dragen.
Er waren overigens niet alleen Puiflijkse boeren die grond in de kerspel bezaten, ook adellijke dames en heren van ver en minder ver, hadden bezittingen op en om de Hucht. 13
Hoofdstuk III.